Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

8.5.19. καὶ τὸ µὲν κοινὸν ὄνοµα πᾶσι τούτοις ἤ τινες ἰατρῶν που χολὴν ἐπωνόµασαν ἢ καί τις ὢν δυνατὸς εἰς πολλὰ καὶ ἀνόµοια βλέπειν, ὁρᾶν δ’ ἐν αὐτοῖς ἓν γένος ἐνὸν ἄξιον ἐπωνυµίας πᾶσι· τὰ δ’ ἄλλα ὅσα χολῆς εἴδη λέγεται κατὰ τὴν χρόαν λόγον ἔσχεν αὐτῶν ἕκαστον ἴδιον.”

8.5.20. ταῦτα µὲν οὖν τῷ Πλάτωνι γέγραπται περὶ τῆς τῶν χολῶν διαφορᾶς, πάσας αὐτὰς γίγνεσθαι βουλοµένῳ, καθάπερ ὁ ῾Ιπποκράτης εἶπε, διὰ θερµασίας ὑπερβολήν.

8.5.21. περὶ δὲ τῶν νοσηµάτων ὅσα διὰ χολὴν γίγνεται, τὸν λόγον ποιούµενος ὁ Πλάτων ὧδέ πως ἄρχεται· “ὅσα δὲ φλεγµαίνειν λέγεται τοῦ σώµατος ἀπὸ τοῦ καίεσθαί τε καὶ φλέγεσθαι, διὰ χολὴν γέγονε πάντα.”

8.5.22. καὶ µὴν καὶ περὶ φλέγµατος ὧδέ πως ἤρξατο· “φλέγµα δ’ ὀξὺ καὶ ἁλµυρὸν πηγὴ πάντων νοσηµάτων ὅσα γίγνεται καταρ<ρ>οϊκά”.

8.5.23. καὶ περὶ µελαίνης χολῆς ἄλλα τέ τινα λέγει καὶ ταῦτα· “ἰχὼρ δ’ ὁ µὲν αἵµατος ὀρὸς πρᾷος, ὁ δὲ µελαίνης χολῆς ὀξείας τε ἄγριος.”

8.5.24. Oὐ µόνος δὲ Πλάτων, ἀλλὰ καὶ ᾿Αριστοτέλης καὶ Θεόφραστος οἵ τε ἄλλοι µαθηταὶ Πλάτωνός τε καὶ ᾿Αριστοτέλους [οἳ] τὸν περὶ τῶν χυµῶν λόγον ἐζήλωσαν ῾Ιπποκράτους, ὥσπερ γε καὶ τῶν παλαιῶν ἰατρῶν οἱ δοκιµώτατοι, Διοκλῆς, Πλειστόνικος, Μνησίθεος, Πραξαγόρας, Φυλότιµος, ῾Ηρόφιλος.

8.5.25. ᾿Ερασίστρατος δὲ δῆλός ἐστι πρὸς τοὺς ἀπὸ Κῶ φιλοτιµούµενος, ὡς ἐν ἑτέροις ἐδείξαµεν, οὐκ ἀλήθειαν τιµῶν, καὶ διὰ τοῦτο δεδιὼς φθέγξασθαι θερµὸν ἢ ψυχρὸν ἢ ὑγρὸν ἢ ξηρόν τινα τῶν χυµῶν.

8.5.26. ὁ δ’ ῾Ιπποκράτης ἔν γε τῷ περὶ φύσεως ἀνθρώπου βιβλίῳ τά τ’ ἄλλα καὶ τὴν τάξιν τῆς διδασκαλίας ἄµεινον ἐποιήσατο Πλάτωνος.

8.5.27. ὅτι τε γὰρ οἱ τέσσαρες χυµοὶ κατὰ φύσιν εἰσὶν ἀπέδειξεν, οὐδ’ ἐπιχειρήσαντος τοῦτο πρᾶξαι τοῦ Πλάτωνος, ὅτι τε κατὰ τὰς ὥρας τοῦ ἔτους ἄλλος ἐν ἄλλῃ πλεονάζει.

8.5.28. παραθήσοµαι δέ σοι καὶ περὶ τούτων ὀλίγα τῶν ῥήσεων αὐτοῦ· “εἶπον δὲ ἃ ἂν φήσω τὸν ἄνθρωπον εἶναι, ἀποφανεῖν αἰεὶ ταὐτὰ ἐόντα καὶ κατὰ νόµον καὶ κατὰ φύσιν. φηµὶ δ’ εἶναι αἷµα καὶ φλέγµα καὶ χολὴν ξανθήν τε καὶ µέλαιναν.

8.5.29. τουτέων πρῶτον µὲν κατὰ τὸν νόµον τὰ ὀνόµατα διωρίσθαι φηµὶ καὶ οὐδενὶ αὐτέων τωὐτὸ ὄνοµα, ἔπειτα κατὰ φύσιν τὰς ἰδέας κεχωρίσθαι καὶ οὔτε τὸ φλέγµα οὐδὲν ἐοικέναι τῷ αἵµατι οὔτε τὸ αἷµα τῇ χολῇ οὔτε τὴν χολὴν τῷ φλέγµατι.

8.5.30. πῶς γὰρ ἂν ἐοικότα εἴη ταῦτ’ ἀλλήλοισιν, ὧν οὔτε τὰ χρώµατα ὅµοια φαίνεται προσορώµενα οὔτε τῇ χειρὶ ψαύοντι ὅµοια δοκέει εἶναι; οὔτε γὰρ θερµὰ ὁµοίως ἐστὶν οὔτε ψυχρὰ οὔτε ξηρὰ οὔτε ὑγρά.

8.5.31. ἀνάγκη τοίνυν ὅτε τοσοῦτον διήλλακται ἀλλήλων τὴν ἰδέην τε καὶ τὴν δύναµιν, µὴ ἓν αὐτὰ εἶναι, εἴπερ µὴ πῦρ τε καὶ ὕδωρ ταὐτόν ἐστι.

8.5.32. Γνοίης δ’ ἂν τοῖσδε, ὅτι οὐχ ἓν ταῦτα πάντα ἐστίν, ἀλλ’ ἕκαστον αὐτέων ἔχει δύναµίν τε καὶ φύσιν τὴν ἑωυτοῦ· εἰ γάρ τινι δίδως ἀνθρώπῳ φάρµακον ὅ τι φλέγµα ἄγει, ἐµεῖταί σοι φλέγµα, καὶ ἢν διδοῖς φάρµακον ὅ τι χολὴν ἄγει, ἐµεῖταί σοι χολήν.

8.5.33. κατὰ ταὐτὰ δὲ καὶ χολὴν µέλαιναν καθαίρει ἢν διδοῖς φάρµακον ὅ τι χολὴν µέλαιναν ἄγει· καὶ ἢν τρώσῃς αὐτῷ τοῦ σώµατος µέρος τι, ὥστε ἕλκος γενέσθαι, ῥυήσεται αὐτῷ αἷµα. καὶ ταῦτα ποιήσει <σοι> πάντα πᾶσαν ἡµέραν καὶ νύκτα καὶ χειµῶνος καὶ θέρεος, µέχρις ἂν δυνατὸς ᾖ τὸ πνεῦµα ἕλκειν εἰς ἑωυτὸν καὶ πάλιν µεθιέναι, καὶ δυνατὸς ἔσται ἔστ’ ἄν τινος τούτων στερηθῇ τῶν συγγεγονότων.

8.5.34. συγγέγονε δὲ ταῦτα τὰ εἰρηµένα· πῶς γὰρ οὐ συγγέγονε; πρῶτον µὲν φανερῶς ἐστιν ἄνθρωπος ἔχων ἐν ἑωυτῷ πάντα ταῦτα αἰεὶ ἕως ἂν ζῇ, ἔπειτα δὲ γέγονεν ἐξ ἀνθρώπου πάντα ταῦτα ἔχοντος, ἔπειτα τέθραπται ἐν ἀνθρώπῳ πάντα ταῦτα ἔχοντι ἃ ἐγώ τέ φηµι καὶ ἀποδείκνυµι.”

8.5.35. διὰ τούτων ὁ ῾Ιπποκράτης ἀπέδειξε τοὺς τέτταρας χυµοὺς κατὰ φύσιν ἐν ἡµῖν εἶναι καὶ οὐχ ὥσπερ ἔνιοι νοµίζουσι τὸ αἷµα µόνον, ἐκ περιουσίας τε πάλιν ἐλέγχων διὰ τῶν ἑξῆς τοὺς ἓν ὁτιοῦν τούτων εἰπόντας εἶναι τὸν ἄνθρωπον, ὡς καὶ διὰ τῶν ἔµπροσθεν ἤλεγξε τοὺς ἓν εἰπόντας εἶναι τὸ στοιχεῖον τῶν ἐν γενέσει καὶ φθορᾷ σωµάτων, ὑπὲρ ὧν τῆς ἀποδείξεως ὡς ἔφην γέγραπταί µοι κατ’ ἐκεῖνο τὸ βιβλίον ὃ Περὶ τῶν καθ’ ῾Ιπποκράτην στοιχείων ἐπιγέγραπται.

8.5.36. καὶ τοῦτον οὖν τὸν λόγον ὁ Πλάτων ἅπαντα παρέλιπεν, ὁ δ’ ῾Ιπποκράτης ὡς ἔφην διῆλθε διὰ τῶν ἐφεξῆς τῇ προγεγραµµένῃ ῥήσει. µόνη<ν> δ’ ἀρκέσει µοι τὴν ἀρχὴν αὐτῆς παραγράψαι κατὰ λέξιν οὕτως ἔχουσαν·

8.5.37. “οἱ δὲ λέγοντες ὡς ἕν ἐστιν ὁ ἄνθρωπος δοκέουσί µοι ταύτῃ τῇ γνώµῃ χρῆσθαι· ὁρῶντες τοὺς πίνοντας ἀνθρώπους τὰ φάρµακα ἀπολλυµένους ἐν τῇσι καθάρσεσι, τοὺς µὲν χολὴν ἐµέοντας, τοὺς δέ τινας φλέγµα, τοῦθ’ ἕκαστον αὐτῶν ἐνόµισαν εἶναι τὸν ἄνθρωπον ὅ τι καθαιρόµενον εἶδον ἀποθανόντα·

8.5.38. καὶ οἱ τὸ αἷµα φάντες εἶναι τὸν ἄνθρωπον τῇ αὐτῇ γνώµῃ χρῶνται· ὁρῶντες ἀποσφαζοµένους τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὸ αἷµα καταρρέον ἐκ τοῦ σώµατος, τοῦτο νοµίζουσιν εἶναι τὴν ψυχὴν τῶν ἀνθρώπων καὶ µαρτυρίοισι τούτοισι χρῶνται ἐν τοῖσι λόγοισι.”

8.5.39. ταῦτα προειπὼν ὁ ῾Ιπποκράτης ἐφεξῆς ἐλέγχει τὴν δόξαν τῶν οὕτως ὑπολαµβανόντων, ἅπερ εἴ τις µέλλει πάντα ἀναγιγνώσκειν, ἐκ τοῦ Περὶ φύσιος ἀνθρώπου βιβλίου πάρεστιν αὐτῷ· τὸ γὰρ σύγγραµµα παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐστί.

8.6.1. ᾿Εγὼ δὲ µήκους φειδόµενος ἐπὶ τὰ συνεχῆ τοῦ λόγου τρέψοµαι. µετὰ γὰρ τὸ κατασκευάσαι τοὺς τέτταρας χυµοὺς ἡµῖν εἶναι κατὰ φύσιν, ὑπερβάλλοντας δὲ ποσότητι καὶ ἀλλοιουµένους κατὰ ποιότητα νόσων αἰτίους γίγνεσθαι, µετὰ ταῦτα δείκνυσιν ἐν µὲν τῷ χειµῶνι πλεονάζον τὸ φλέγµα, τοῦ δ’ ἦρος τὸ αἷµα καὶ τοῦ θέρους τὴν ξανθὴν χολὴν καὶ τοῦ φθινοπώρου τὴν µέλαιναν.

8.6.2. ἄµεινον δ’ ἐστὶν αὐτὴν τὴν ῥῆσιν ὅλην αὐτοῦ παραγράψαι κατὰ λέξιν οὕτως ἔχουσαν· “αὔξεται δ’ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ τὸ φλέγµα τοῦ χειµῶνος· τοῦτο γὰρ τῷ χειµῶνι κατὰ φύσιν µάλιστα τῶν ἐν τῷ σώµατι ἐνεόντων ψυχρότατόν ἐστι.

8.6.3. τεκµήρια δὲ τούτων ὅτι τὸ φλέγµα ψυχρότατον· εἰ θέλοις ψαῦσαι φλέγµατος καὶ χολῆς καὶ αἵµατος, τὸ φλέγµα εὑρήσει ψυχρότατον ἐόν· καίτοι γλισχρότατόν ἐστι καὶ βίῃ µάλιστα ἄγεται µετά γε χολὴν µέλαιναν· ὅσα δὲ βίῃ ἔρχεται, θερµότερα γίνεται ἀναγκαζόµενα ὑπὸ τῆς βίης· ἀλλ’ ὅµως καὶ πρὸς ταῦτα πάντα ψυχρότατον ἐὸν τὸ φλέγµα φαίνεται ὑπὸ τῆς φύσεως τῆς ἑωυτοῦ.

8.6.4. ὅτι δ’ ὁ χειµὼν πληροῖ φλέγµατος τὸ σῶµα, γνοίης ἂν τοῖσδε· οἱ ἄνθρωποι πτύουσι καὶ ἀποµύσσονται φλεγµατωδέστατον τοῦ χειµῶνος καὶ τὰ οἰδήµατα λευκὰ γίγνονται µάλιστα κατὰ ταύτην τὴν ὥραν καὶ τἆλλα νοσήµατα φλεγµατώδεα.

8.6.5. τοῦ δ’ ἦρος ἔτι µένει ἰσχυρὸν τὸ φλέγµα [ἐστὶν] ἐν τῷ σώµατι καὶ τὸ