Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

καιρὸν ἐν ᾧ χρηστέον αὐτῷ, τολµῆσαι δυνήσεται χρησάµενος τῷ λογικῶς ἐπινοηθέντι βοηθήµατι τῇ πείρᾳ βεβαιῶσαι τὴν ἐλπίδα.

9.6.27. ὥστε µόνος εὑρήσει τῆς τε διαφωνίας τὴν αἰτίαν καὶ τοὺς διορισµοὺς οἷς προσέχων τις ἐπὶ τὸ τῷ κάµνοντι συµφέρον ἀφίξεται. τῶν δ’ ἄλλων οὐδεὶς γνώσεται τοῦτο· τοῖς [τε] γὰρ ἐγνωσµένοις διὰ πείρας ἐπιµένοντες ἐκεῖνα µόνα παραλαµβάνουσιν αἰτιώµενοι φύσιν ἢ τύχην ἤ τι τοιοῦτον τῆς βλάβης αἴτιον γενέσθαι.

9.6.28. Tοῦτ’ οὖν αὐτὸ καὶ κατὰ τὸ περὶ ἀγµῶν ἐδήλωσεν ὁ ῾Ιπποκράτης ἐπὶ τῶν µεθ’ ἕλκους καταγµάτων ἐν τῇδε τῇ ῥήσει· “ἄλλοι δέ τινές εἰσιν οἳ ὀθονίοισι τὰ τοιαῦτ’ ἰητρεύουσιν εὐθέως καὶ ἔνθεν µὲν καὶ ἔνθεν ἐπιδέουσι τοῖσιν ὀθονίοισι, κατὰ τὸ ἕλκος δὲ αὐτὸ διαλείπουσι καὶ ἐῶσιν ἀνεψύχθαι· ἔπειτα καὶ ἐπιτιθέασιν ἐπὶ τὸ ἕλκος τῶν καθαρτικῶν τι καὶ σπλήνεσιν οἰνηροῖσιν ἢ ἐρίοισιν οἰσυπροῖσι θεραπεύουσιν.

9.6.29. αὕτη ἡ ἴασις κακὴ καὶ εἰκὸς τοὺς οὕτως ἰητρεύοντας τὰ µέγιστα ἀσυνετέειν καὶ ἐν τοῖσιν ἄλλοισι κατήγµασι καὶ ἐν τοῖσι τοιούτοισι.

9.6.30. µέγιστον γάρ ἐστι τὸ γιγνώσκειν καθ’ ὁποῖον τρόπον χρὴ τὴν ἀρχὴν βάλλεσθαι τοῦ ὀθονίου καὶ καθ’ ὁποῖον µάλιστα πεπιέχθαι καὶ οἷά τε ὠφελέονται ἢν ὀρθῶς τις βάλληται τὴν ἀρχὴν καὶ πιέζῃ ᾗ µάλιστα χρή, καὶ οἷα βλάπτονται ἢν µὴ ὀρθῶς τις βάλληται µηδὲ πιέζῃ <ᾗ µάλιστα χρή>, ἀλλὰ ἔνθεν καὶ ἔνθεν.

9.6.31. εἴρηται µὲν οὖν καὶ ἐν τοῖσι πρόσθεν γεγραµµένοισιν ὁποῖα ἀφ’ ἑκατέρων ἀποβαίνει, µαρτυρέει δὲ καὶ αὐτὴ ἡ ἰητρική· ἀνάγκη γὰρ τῷ οὕτως ἐπιδεοµένῳ τὸ οἶδος ἐξαείρεσθαι εἰς αὐτὸ τὸ ἕλκος.

9.6.32. καὶ γὰρ εἰ ὑγιὴς χρὼς ἔνθεν µὲν καὶ ἔνθεν ἐπιδεθείη, ἐν µέσῳ δὲ διαλειφθείη, µάλιστα κατὰ τὴν διάλειψιν οἰδήσειεν ἂν καὶ ἀχροιήσειε.

9.6.33. πῶς οὖν οὐχὶ ἕλκος γε ταῦτ’ ἂν πάθοι; ἀναγκαίως οὖν ἔχει ἄχροον µὲν καὶ ἐκπεπιεγµένον εἶναι τὸ ἕλκος, δακρυῶδές τε καὶ ἀνεκπύητον, ὀστέα δ’ ἢν <καὶ µὴ> µέλ<λ>ῃ ἀποστῆναι ἀποστατικὰ γενέσθαι· σφυγµῶδές τε καὶ πυρετῶδες τὸ ἕλκος ἂν εἴη.

9.6.34. ἀναγκάζονται <δὲ> διὰ τὸ οἶδος ἐπικαταπλάσσειν· ἀσύµφορον δὲ καὶ τοῦτο τοῖσιν ἔνθεν καὶ ἔνθεν ἐπιδεοµένοισιν· ἄχθος γὰρ ἀνωφελὲς πρὸς τῷ ἄλλῳ σφυγµῷ ἐπιγίγνεται.

9.6.35. τελευτῶντες δ’ ἀπολύουσι τὰ ἐπιδέσµατα, ὁπόταν σφιν παλινκοτέῃ, καὶ ἰητρεύουσι τὸ λοιπὸν ἄνευ ἐπιδέσιος· οὐδὲν δὲ ἧσσον καὶ ἤν τι ἄλλο τοιοῦτον λάβωσι, τῷ αὐτῷ τρόπῳ ἰητρεύουσιν.

9.6.36. οὐ γὰρ οἴονται τὴν ἐπίδεσιν τὴν ἔνθεν καὶ ἔνθεν καὶ τὴν ἀνάψυξιν αἰτίαν εἶναι τοῦ ἕλκους, ἀλλὰ ἄλλην τινὰ ἀτυχίην.”

9.6.37. οὐκ οἴονται, φησί, τὴν κακὴν ἐπίδεσιν αἰτίαν εἶναι τῆς βλάβης, ἀλλ’ ἄλλην τινὰ ἀτυχίαν. διὰ τοῦτ’ οὖν οὐδ’ ἀφίστανται τῆς εἰωθυίας αὐτοῖς ἀγωγῆς, ἀλλ’ ἐπιµένουσι τοῖς κακῶς ἐγνωσµένοις.

9.6.38. Aὕτη µοι ἡ τοῦ προβλήµατος λύσις ἐστί, καθ’ ὃ τὴν αἰτίαν ἡµᾶς σκέψασθαι τῆς ἐν τοῖς ἰάµασι δεῖ διαφωνίας, ἣν καθόλου περιλαβὼν ἄν τις εἴποι διαφορὰν εἶναι τοῦ γενικῶς νοουµένου τε καὶ λεγοµένου καὶ προβαλλοµένου πράγµατος, ἐάν τε πάθος ἐάν τε ὕλη τις ᾖ βοηθήµατος.

9.6.39. λέγω δὲ πάθος µὲν οἷον τὴν πλευρῖτιν, ἐφ’ ἧς ὡς ἐπὶ παραδείγµατος ἐποιήσατο τὸν λόγον, ὕλην δὲ µελίκρατον ἢ οἶνον ἢ ὕδωρ ἢ ὀξύκρατον.

9.6.40. καθ’ ἕκαστον γὰρ τούτων ἴδιαί τινές εἰσι διαφοραί, περὶ ὧν ἁπασῶν ὁ ῾Ιπποκράτης οὐ µόνον δι’ ὀλίγων ῥηµάτων, ἀλλὰ καὶ σαφῶς ἐδίδαξε τοὺς διορισµοὺς οἷς ἐχρῆν διαιρεῖσθαι τὰς διαφοράς.

9.6.41. ἐµοὶ δὲ ἀρκέσει παραδείγµατός τινος ἐξ αὐτῶν µνηµονεῦσαι τοῦ περὶ τῶν οἴνων λόγου κατὰ τήνδε τὴν ῥῆσιν εἰρηµένου·

9.6.42. “γλυκύν τε οἶνον καὶ οἰνώδεα καὶ λευκὸν καὶ µέλανα καὶ µελίκρατον καὶ ὕδωρ καὶ ὀξύµελι τοισίδε σηµαινόµενον χρὴ διορίζειν ἐν τῇσιν ὀξείῃσι νούσοισιν· ὁ µὲν γλυκὺς ἧσσόν ἐστι καρηβαρικὸς τοῦ οἰνώδεος καὶ ἧσσον φρενῶν ἁπτόµενος καὶ διαχωρητικώτερος δή τι τοῦ ἑτέρου κατ’ ἔντερον, µεγαλόσπλαγχνος δὲ σπληνὸς καὶ ἥπατος, οὐκ ἐπιτήδειος δ’ οὐδὲ τοῖσι πικροχόλοισι· καὶ γὰρ οὖν καὶ διψώδης τοῖσί γε τοιούτοις ἐστί· ἀτὰρ καὶ φυσώδης τοῦ ἐντέρου τοῦ ἄνω, οὐ µὴν πολέµιός γε τῷ κάτω ἐντέρῳ κατὰ λόγον τῆς φύσης· καίτοι οὐ πάνυ πορίµη ἐστὶν ἡ ἀπὸ τοῦ γλυκέος οἴνου φῦσα, ἀλλ’ ἐγχρονίζει περὶ ὑποχόνδρια.

9.6.43. καὶ γὰρ οὖν ἧσσον οὐρητικὸς οὗτος τὸ ἐπίπαν τοῦ οἰνώδεος λευκοῦ· πτυάλου δ’ ἀναγωγὸς µᾶλλόν ἐστι τοῦ ἑτέρου ὁ γλυκύς.

9.6.44. καὶ οἷσι µὲν διψώδης ἐστὶ πινόµενος, ἧσσον ἂν τούτοισιν ἀνάγοι ἢ ὁ ἕτερος οἶνος, οἷσι δὲ µὴ διψώδης, µᾶλλον ἀνάγοι ἂν τοῦ ἑτέρου.

9.6.45. ὁ δὲ λευκὸς οἰνώδης οἶνος ἐπῄνηται µὲν καὶ ἔψεκται τὰ πλεῖστα καὶ µέγιστα ἤδη ἐν τῇ τοῦ γλυκέος οἴνου διηγήσει· εἰς δὲ κύστιν µᾶλλον πόριµος ἐὼν τοῦ ἑτέρου καὶ διουρητικὸς δ’ ἐὼν καὶ καταρρηκτικὸς ἀεὶ πολλὰ προσωφελέοι ἂν ἐν ταύτῃσι τῇσι νούσοισι· καὶ γὰρ εἰ πρὸς ἄλλα ἀνεπιτηδειότερος τοῦ ἑτέρου πέφυκεν, ἀλλ’ ὅµως κατὰ κύστιν ἡ κάθαρσις ὑπ’ αὐτοῦ γιγνοµένη ῥύεται, ἢν προτρέπηται ὁκοῖα δεῖ.

9.6.46. καλὰ δὲ ταῦτα τεκµήριά ἐστι τὰ περὶ οἴνου καὶ ὠφελείας καὶ βλάβης, ὅσα ἀκαταµάθητα ἦν τοῖσιν ἐµεῦ γεραιτέροισιν.

9.6.47. κιρρῷ δ’ αὖ οἴνῳ καὶ µέλανι αὐστηρῷ ἐν ταύτῃσι τῇσι νούσοισιν ἐς τάδε ἂν χρήσαιο· εἰ καρηβαρίη µὲν µὴ ἐνείη µηδὲ φρενῶν ἅψις µηδὲ τὸ πτύαλον κωλύοιτο τῆς ὁδοῦ µηδὲ τὸ οὖρον ἴσχοιτο, διαχωρήµατα δὲ πλαδαρώτερα καὶ ξυσµατωδέστερα εἴη· ἐν δὲ τοῖσι τοιούτοισι πρέποι ἂν µάλιστα µεταβάλλειν ἐκ τοῦ λευκοῦ καὶ ὅσα τούτοισιν ἐµφερέα.

9.6.48. προσξυνιέναι δὲ δεῖ ὅτι τὰ µὲν ἄνω πάντα καὶ τὰ κατὰ κύστιν ἧσσον βλάψει ἢν ὑδαρέστερος ᾖ, τὰ δὲ κατ’ ἔντερον καὶ µᾶλλον ὀνήσει ἢν ἀκρατέστερος ᾖ.”

9.6.49. κατὰ ταῦτά φησι τὰ περὶ τῆς τῶν οἴνων διαφορᾶς τε καὶ χρήσεως· “ἀκαταµάθητα ἦν τοῖσιν ἐµεῦ γεραιτέροισιν· ἐγὼ δὲ ταῦτα διορισµοῖσι διακρίνας τὴν ἐπ’ αὐτοῖσι τέχνην συνεστησάµην.”

9.6.50. οὕτως δὲ καὶ περὶ µελικράτου καὶ µέλιτος ὕδατός τε καὶ ὀξυµέλιτος καὶ πτισάνης καὶ βαλανείων ἔγραψε τοὺς διορισµοὺς µεµφόµενος τοὺς ἐπὶ πάντων τῶν ὀξέως νοσούντων ἤτοι κελεύοντας ἢ κωλύοντας ἑκάστῳ τῶν εἰρηµένων χρῆσθαι.

9.6.51. πρὸς γὰρ τὸν ἐρόµενον εἰ δοτέον οἶνον τοῖς πυρέττουσιν, ἀποκριτέον ὡς τῷδε µέν τινι δοτέον, οὐ δοτέον δὲ τῷδε· καὶ κατὰ τὸν καιρὸν ἤτοι δοτέον ἢ οὐ δοτέον ἐστί.

9.6.52. Tαὐτὸν δὲ τοῦτο καὶ περὶ ἡδονῆς ὁ Πλάτων ἐποίησε, τινὰς µὲν αὐτῶν φεύγειν ἡµᾶς κελεύων, τινὰς δὲ προσίεσθαι· τὰς µὲν γὰρ ἐπὶ µαθήµασιν ὠφελίµοις τε καὶ καλοῖς καὶ ὅλως ἁπάσαις ταῖς καλαῖς πράξεσι προσίεσθαι χρή, τὰς δ’ ἐπ’ οἰνοφλυγίαις ἢ λιχνείαις ἢ ἀφροδισίοις φεύγειν, ὅσαι δὲ µηδὲν τούτων ἀποκεκριµένον ἔχουσι, µήτε φεύγειν µήτε διώκειν.

9.6.53. εὑρίσκονται δὲ δηλονότι τοῦ γένους τῶν ἡδονῶν αἱ διαφοραὶ κατὰ τὴν διαιρετικὴν µέθοδον, ὡς ἐν ὅλῳ τῷ Φιλήβῳ δείκνυσιν ὁ Πλάτων τὰς διαφορὰς ἁπάσας