Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

9.4.28. ἀγνοοῦσι δὲ πολὺ καὶ κερδαίνουσιν ὅτι ἀγνοοῦσι· πείθουσι γὰρ τοὺς πέλας. ἐξαπατῶνται δὲ διὰ τόδε· οἴονται τὴν ἄκανθαν τὴν ἐξέχουσαν κατὰ τὴν ῥάχιν ταύτην τοὺς σπονδύλους αὐτοὺς εἶναι, ὅτι στρογγύλον αὐτῶν ἕκαστον φαίνεται ψαυόµενον, ἀγνοοῦντες ὅτι τὰ ὀστέα ταῦτά ἐστι τὰ ἀπὸ τῶν σπονδύλων πεφυκότα, περὶ ὧν ὀλίγῳ πρόσθεν εἴρηται, οἱ δὲ σπόνδυλοι πολὺ προσωτέρω ἄπεισι· στενοτάτην γὰρ πάντων ζῴων ἄνθρωπος κοιλίην ἔχει ὡς ἐπὶ µεγέθει ἀπὸ τοῦ ὄπισθεν εἰς τὸ ἔµπροσθεν, ποτὶ καὶ κατὰ τὸ στῆθος.

9.4.29. ὅταν οὖν τι τούτων τῶν ὀστέων τῶν ὑπερεχόντων ἰσχυρῶς καταγῇ, ἤν τε ἓν ἤν τε πλείω, ταύτῃ ταπεινότερον τὸ χωρίον γίνεται ἢ τὸ ἔνθεν καὶ ἔνθεν. διὰ τοῦτο ἐξαπατῶνται οἰόµενοι τοὺς σπονδύλους εἴσω οἴχεσθαι.”

9.4.30. ὅτι δὲ µεγίστην ἔχει δύναµιν ἡ τῶν ὁµοίων τε καὶ ἀνοµοίων διάγνωσις καὶ πᾶς τεχνίτης δεῖται διακρίνειν εἰ ὅµοια ἢ ἀνόµοια τὰ πράγµατά ἐστι περὶ ἃ διατρίβει, ἀθρεῖν ἔνεστι κἀκ τοῦδε τοῦ παραδείγµατος.

9.4.31. ἐπειδὴ γὰρ ἐν γυµνασίᾳ κεῖται τὸ πλεῖστον τῆς προκειµένης γνώσεως, οὐκ ἐν τοῖς καθόλου [παραδείγµασιν] χρὴ βλέπειν ἀλλ’ ἐν <παραδείγµασιν> πολλοῖς τε καὶ ποικίλοις γυµνάζεσθαι καὶ µάλιστα παρὰ τοῖς ἄριστα µεταχειρισαµένοις τὴν περὶ ταῦτα τέχνην, ῾Ιπποκράτει τε καὶ Πλάτωνι.

9.5.1. Δείξαντος οὖν τοῦ Πλάτωνος ἐν τῷ πρώτῳ τῆς Πολιτείας ἐπὶ πλειόνων παραδειγµάτων, ὧν ἐστι καὶ κυβερνητικὴ καὶ ἰατρική, τοὺς τεχνίτας ὧν <ἂν> ἄρχωσι καὶ διοικῶσιν ἐκείνοις τὴν ὠφέλειαν οὐχ ἑαυτοῖς ἐκπορίζεσθαι, καταγελάσας Θρασύµαχος ποιµένων τε καὶ βουκόλων µνηµονεύει τὸ ἑαυτοῖς συµφέρον, οὐ τὸ τοῖς προβάτοις τε καὶ βουσὶν ἐκποριζόντων.

9.5.2. ἀλλὰ Σωκράτης ἐπιδείκνυσιν αὐτῶν σκοπὸν εἶναι καὶ τέλος ἕτερον µὲν τοῖς [παρὰ] τῇ ποιµαντικῇ τε καὶ βουκολικῇ τέχνῃ µηδὲν ἄλλο σκοπουµένοις παρὰ τὴν τῶν προβάτων τε καὶ βοῶν ὠφέλειαν, ἄλλο δὲ τοῖς εἰς πρᾶσιν ἢ θοίνην παρασκευάζουσι τὰ ζῷα.

9.5.3. πρόδηλον οὖν ὅτι καὶ ἰατρὸς ᾗ µὲν ἰατρός ἐστι ταύτῃ προνοεῖται τῆς τοῦ σώµατος ὑγιείας, ᾗ δὲ δι’ ἄλλο τι τοῦτο πράττει, κατ’ ἐκεῖνο καὶ τὴν προσηγορίαν ἕξει.

9.5.4. τινὲς µὲν γὰρ ἕνεκα χρηµατισµοῦ τὴν ἰατρικὴν τέχνην ἐργάζονται, τινὲς δὲ διὰ τὴν ἐκ τῶν νόµων αὐτοῖς διδοµένην ἀλειτουργησίαν, ἔνιοι δὲ διὰ φιλανθρωπίαν, ὥσπερ ἄλλοι διὰ τὴν ἐπὶ ταύτῃ δόξαν ἢ τιµήν.

9.5.5. ὀνοµασθήσονται τοιγαροῦν ᾗ µὲν ὑγιείας εἰσὶ δηµιουργοὶ κοινῇ πάντες ἰατροί, καθόσον δὲ τὰς πράξεις ἐπὶ διαφόροις ποιοῦνται σκοποῖς, ὁ µέν τις φιλάνθρωπος, ὁ δὲ φιλότιµος, ὁ δὲ φιλόδοξος, ὁ δὲ χρηµατιστής.

9.5.6. οὔκουν τοῖς ἰατροῖς τὸ τέλος ἐστὶν ὡς ἰατροῖς ἔνδοξον ἢ πόριµον, ὡς Μηνόδοτος <ὁ> ἐµπειρικὸς ἔγραψεν, ἀλλὰ Μηνοδότῳ µὲν τοῦτο, Διοκλεῖ δ’ οὐ τοῦτο, καθάπερ οὐδὲ ῾Ιπποκράτει καὶ ᾿Εµπεδοκλεῖ οὐδ’ ἄλλοις τῶν παλαιῶν οὐκ ὀλίγοις ὅσοι διὰ φιλανθρωπίαν ἐθεράπευον τοὺς ἀνθρώπους.

9.5.7. γυµνασάµενος οὖν ἐν τοῖς τοιούτοις τις παραδείγµασι, πάµπολ<λ>α δ’ ἐστὶ παρ’ ῾Ιπποκράτει καὶ Πλάτωνι, ῥᾳδίως κατόψεται τά τε ἴδια τέχνης ἑκάστης καὶ τὰ κοινά.

9.5.8. πρὸς µὲν γὰρ Θρασύµαχον ἐν τῷ πρώτῳ τῆς Πολιτείας Σωκράτης διαλεγόµενος ἔδειξεν ἐπὶ ποιµένων τε καὶ βουκόλων ὡς κοινωνοῦσι µὲν καθόσον εἰσὶ ποιµένες καὶ βουκόλοι, διαφέρονται δὲ καθόσον ὁ µὲν ὡς χρηµατιστής, ὁ δ’ ὡς [ἵνα] καταδαίσηται, κατασκευάζουσιν αὐτὰ πίονα.

9.5.9. κατὰ µέντοι τὸ περὶ ἀγµῶν <῾Ιπποκράτης> διὰ πλειόνων ἔδειξεν ἡµᾶς διακρίνειν τά τε κοινὰ καὶ τὰ ἴδια. κατὰ δὲ τὰς τέχνας τοῦτ’ ἔστιν εἰ ὅµοιά τ’ εἰσὶ καὶ ἀνόµοια· ἓν γάρ ἐστι τῇ δυνάµει τὰ τρία ταῦτα σκέµµατα, τό τε περὶ τῶν κοινῶν καὶ ἰδίων καὶ τὸ διακρίνειν εἰ ὅµοια ἢ ἀνόµοια τὰ παραβαλλόµενα πράγµατά εἰσι, καὶ τρίτον ἐπὶ τούτοις τί ταὐτὸν ἐν αὐτοῖς ἐστι καὶ τί ἕτερον.

9.5.10. εἰώθασι γὰρ οἱ ῞Ελληνες ὅµοια καλεῖν ἐνίοτε τὰ ταὐτὸν ἔχοντά τι, καὶ τά γε παραδείγµατα κατὰ ταὐτὸν ἐν τοῖς παραβαλλοµένοις ἐκέλευσεν ἡµᾶς ὁ Πλάτων ποιεῖσθαι.

9.5.11. Γειτνιᾷ δέ πως τούτῳ τῷ σκέµµατι καὶ τὸ κατὰ τὴν διαιρετικὴν ὀνοµαζοµένην µέθοδον ἧς τὴν µὲν γυµνασίαν ὁ Πλάτων ἐν Σοφιστῇ καὶ Πολιτικῷ πεποίηται, τὴν δὲ ἐξ αὐτῆς χρείαν ἐπέδειξεν οὐκ ἐν τούτοις µόνον, ἀλλὰ σαφέστατα µὲν ἅµα καὶ τελεώτατα κατά τε Φίληβον καὶ Φαῖδρον, οὐ µὴν <ἀλλὰ> καὶ κατὰ τὴν Πολιτείαν τε καὶ ἄλλ’ ἄττα τῶν συγγραµµάτων.

9.5.12. ἐν µὲν οὖν τῷ Σοφιστῇ καὶ τῷ Πολιτικῷ διδάσκει πῶς ἄν τις ἀντὶ τῆς προσηγορίας ἑρµηνεύοι λόγῳ σαφεῖ τε ἅµα καὶ συντόµῳ τὸ σηµαινόµενον αὐτῆς, ὅντινα λόγον ὁρισµόν τε καὶ ὅρον ἐξαιρέτως ἐκάλεσαν οἱ µετὰ Πλάτωνα.

9.5.13. ἐν δὲ τῷ Φιλήβῳ καὶ τῷ Φαίδρῳ δείκνυσιν εἰς τεχνῶν σύστασιν ἀναγκαιοτάτην εἶναι τὴν διαιρετικὴν καὶ συνθετικὴν θεωρίαν γεγυµνάσθαι τε κελεύει διττῶς κατ’ αὐτὴν ἀπὸ µὲν τοῦ πρώτου καὶ γενικωτάτου καταβαίνοντας ἐπὶ τὰ µηκέτι τοµὴν δεχόµενα διὰ τῶν ἐν τῷ µεταξὺ διαφορῶν, δι’ ὧν καὶ τοὺς ὁρισµοὺς τῶν εἰδῶν ἐδεδείχειν συνισταµένους ἐν Σοφιστῇ καὶ Πολιτικῷ, ἔµπαλιν δ’ ἀπὸ τῶν εἰδικωτάτων πολλῶν ὄντων ἀναβαίνοντας ἐπὶ τὸ πρῶτον γένος κατὰ σύνθεσιν· ὁδὸν µὲν γὰρ εἶναι µίαν ἀµφοῖν, ὁδοιπορίαν δὲ διττὴν ἀπὸ θατέρου τῶν πρώτων ἐπὶ θάτερον ἐναλλὰξ ἰόντι.

9.5.14. λέγει δὲ περὶ αὐτῶν ἐν µὲν τῷ Φαίδρῳ κατὰ τήνδε τὴν λέξιν· “—ἐµοὶ δὲ φαίνεται τὰ µὲν ἄλλα τῷ ὄντι παιδιᾷ πεπαῖχθαι· τούτων δέ τινων ἐκ τύχης ῥηθέντων δυοῖν εἰδῶν, εἰ αὐτοῖν τὴν δύναµιν τέχνῃ λαβεῖν δύναιτό τις, οὐκ ἄχαρι.

9.5.15. —τίνων δή;— εἰς µίαν τε ἰδέαν συνορῶντα ἄγειν τὰ πολλαχῇ διεσπαρµένα, ἵν’ ἕκαστον ὁριζόµενος δῆλον ποιῇ περὶ οὗ ἂν ἀεὶ διδάσκειν ἐθέλῃ, ὥσπερ τὰ νῦν δὴ περὶ ἔρωτος ὅ ἐστιν ὁρισθέν, εἴτε εὖ εἴτε κακῶς ἐλέχθη, τὸ γοῦν σαφὲς καὶ τὸ αὐτὸ αὑτῷ ὁµολογούµενον διὰ ταῦτα ἔσχεν εἰπεῖν ὁ λόγος.

9.5.16. —τὸ δ’ ἕτερον δὴ εἶδος τί λέγεις, ὦ Σώκρατες;— τὸ πάλιν κατ’ εἴδη δύνασθαι διατέµνειν, κατὰ ἄρθρα ᾗ πέφυκε καὶ µὴ ἐπιχειρεῖν καταγνύναι µέρος µηδὲν κακοῦ µαγείρου τρόπῳ χρώµενον.”

9.5.17. ταῦτα µὲν οὖν καθόλου περὶ τῆς διαιρετικῆς τε καὶ συνθετικῆς µεθόδου λέλεκται τῷ Πλάτωνι. µεταβὰς δ’ ἐπὶ τὴν ῥητορικὴν τέχνην, εἴη δ’ ἂν ἡµῖν ἕν τι τοῦτο παράδειγµα τῆς ὅλης πραγµατείας, τάδε γράφει·

9.5.18. “—ἐπειδὴ λόγου δύναµις τυγχάνει ψυχαγωγία οὖσα, τὸν µέλλοντα ῥητορικὸν ἔσεσθαι ἀνάγκη εἰδέναι ψυχὴ ὅσα εἴδη ἔχει.

9.5.19. ἔστιν οὖν τόσα καὶ τόσα καὶ τοῖα καὶ τοῖα, ὅθεν οἱ µὲν τοιοίδε οἱ δὲ τοιοίδε γίγνονται. τούτων δ’ οὕτω διῃρηµένων λόγων αὖ τόσα καὶ τόσα ἐστὶν εἴδη, τοιόνδε δὲ ἕκαστον.

9.5.20. οἱ µὲν οὖν τοιοίδε ὑπὸ τοιῶνδε λόγων διὰ τήνδε τὴν αἰτίαν εἰς τὰ τοιάδε εὐπειθεῖς, οἱ δὲ τοιοίδε διὰ τάδε δυσπειθεῖς.

9.5.21. δεῖ δὴ ταῦτα ἱκανῶς νοήσαντα µετὰ ταῦτα θεώµενον αὐτὰ