Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

9.6.54. καὶ διὰ τοῦτ’ οὖν ἔφην παρακεῖσθαι καὶ κοινωνεῖν <τὰ> κατὰ τὴν διαιρετικὴν ὁδὸν εὑρισκόµενα τοῖς κατὰ τὴν ὁµοίου γνῶσιν· ὁµοιότης µὲν γάρ ἐστι ταῖς ἡδοναῖς πρὸς ἀλλήλας, ἡ µὲν κοινοτάτη κατὰ τὸ γένος ἓν γάρ τι κοινόν ἐστιν ἐν αὐταῖς, καθ’ ὃ τὴν προσηγορίαν ἐκτήσατο κοινήν, ἕτεραι δὲ κατὰ τὴν ἐν ταῖς ἰδίαις διαφοραῖς ἰδέαν.

9.6.55. αἱ µὲν γὰρ ἁπλαῖ ταῖς ἁπλαῖς πρὸς τῷ κοινῷ τῆς ἡδονῆς εἴδει καὶ τὸ κατὰ τὴν ἁπλότητα προσλαβοῦσαι µείζονα τὴν ὁµοιότητα προσλαµβάνουσιν, ὥσπερ γε καὶ [ἐν] ταῖς συνθέτοις αἱ σύνθετοι καὶ αἱ σωµατικαὶ ταῖς σωµατικαῖς αἵ τε ψυχικαὶ ταῖς ψυχικαῖς αἵ τε ὠφέλιµοι ταῖς ὠφελίµοις αἵ τε βλαβεραὶ ταῖς βλαβεραῖς, ὥσπερ γε καὶ αἱ κατὰ τὰς καλὰς πράξεις καὶ αἱ κατὰ τὰς κακὰς ἀλλήλαις ἑκάτεραι· παραπλησίως δὲ καὶ αἱ µὲν κατὰ τὸ λογιστικὸν εἶδος τῆς ψυχῆς ἀλλήλαις, αἱ δὲ κατὰ τὸ θυµοειδὲς ἢ ἐπιθυµητικόν, ὁµοίως καὶ αἵδε κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἀλλήλαις.

9.6.56. Oἱ δὲ χωρὶς τοῦ τέµνειν εἰς τὰς οἰκείας διαφορὰς ἕκαστον τῶν γενῶν ἀποφηνάµενοί τι καθόλου καὶ ἀδιορίστως ἰατροί τε καὶ φιλόσοφοι πολλὰ τῶν ἐναργῶς φαινοµένων ὁσηµέραι µαχόµενα ταῖς ἑαυτῶν ἀποφάσεσιν ἴσχουσιν.

9.6.57. ὁ γὰρ ἐπαινούµενος ὑπὸ τῶν κατὰ τὰς τέχνας ἁπάντων ἀξιολόγων ἀνδρῶν διορισµὸς ἐκ τοῦ γεγυµνάσθαι κατὰ τὰς δύο ταύτας θεωρίας ὑπὲρ ὧν ἐν τῷδε τῷ γράµµατι διῆλθον, ἀποτελεῖται.

9.6.58. λέγω δὲ δύο θεωρίας τήν τ’ ἐκ τῆς τῶν ὁµοίων τε καὶ ἀνοµοίων διακρίσεως καὶ τὴν ἐκ τῆς κατὰ διαίρεσίν τε τῶν γενῶν ἄχρι τῶν ἀτόµων ὁδοῦ τῆς τ’ ἀντιστρόφου ταύτῃ συνθέσεως, δηλονότι <τῆς> ἐκ τῶν κατὰ µέρος ἐπὶ τὸ πρῶτον γένος ἀνόδου διὰ τῶν ἐν τῷ µεταξὺ διαφορῶν.

9.6.59. καὶ ταύτας ἀµφοτέρας τὰς µεθόδους κάλλιστα καὶ ἄριστα τῶν ἔµπροσθεν ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ῾Ιπποκράτης τε καὶ Πλάτων εὗρον ἐπέδειξάν τε πολλὰ <κατὰ τὰ> συγγράµµατα ψευδῶς λεγόµενα πρὸς τῶν ἀγνοούντων διορίζεσθαι τὰ κοινὰ τῶν ἰδίων.

9.6.60. καὶ µέντοι καὶ τὰς διαφωνίας πρόσθεν ἔδειξα ἐντεῦθεν γεγονυίας τοιαύτας ὁποῖαι παρὰ µὲν τοῖς ἰατροῖς ἐγένοντο περί τε πτισάνης χρήσεως ὅσα τ’ ἄλλα προσφέρεται τοῖς νοσοῦσι, παρὰ δὲ τοῖς φιλοσόφοις περὶ τῶν τῆς ψυχῆς ἀρετῶν, ἐνίων µὲν οἰοµένων διδακτὰς ὑπάρχειν αὐτάς, ἐνίων δὲ φυσικὰς ἢ δι’ ἐθῶν καὶ ἀσκήσεως κτητάς.

9.6.61. εἰ γὰρ δὴ διῄρηντο τὰ τῆς ψυχῆς εἴδη καὶ σαφῶς ἐγνώκεσαν ἕτερον µὲν εἶναι τὸ λογιστικόν, ἕτερον δὲ τὸ ἄλογον, διττὴν ἔχον καὶ τοῦτο τοµήν, οὔτ’ ἂν τοῦ λογιστικοῦ τὴν [τ’] ἐπιστήµην ἀφῃροῦντο τοῖς τ’ ἀλόγοις οὐκ ἂν αὐτῆς µετεδίδοσαν.

9.6.62. ὥστε κἀκεῖνος ὁ λόγος ἐν ᾧ φησιν ὁ Πλάτων <ὡς> ἑκάστου τῶν ὄντων περὶ ὃ τέχνην τινὰ συστήσασθαι βουλόµεθα τὴν φύσιν τῆς οὐσίας ἀκριβῶς χρὴ γνῶναι, συνῆπταί τε καὶ κοινωνεῖ ταῖς νῦν εἰρηµέναις µεθόδοις.

9.6.63. ὁ γὰρ γνοὺς οὐχ ἁπλοῦν ἓν εἶδος ἐν ἡµῖν εἶναι ψυχῆς, ὥσπερ ἐν τοῖς φυτοῖς µὲν τὸ ἐπιθυµητικόν, ἐν θεοῖς δὲ τὸ λογιστικόν, <ἐν> ἀνθρώπῳ δ’ ἄµφω τε ταῦτα καὶ τρίτον ἐπ’ αὐτοῖς τὸ θυµοειδές, ἔγνω σὺν τούτῳ τῶν ἀρετῶν τὸν ἀριθµὸν καὶ τὴν δύναµιν καὶ τὴν κτῆσιν, ὥσπερ ὁ γνοὺς τὴν φυσικὴν κατασκευὴν τοῦ σώµατος ἡµῶν, ἐν µὲν τοῖς ὁµοιοµερέσι συµµετρίαν τῶν στοιχείων, ἐν δὲ τοῖς ὀργανικοῖς ἐκ τῆς τῶν ὁµοιοµερῶν ποσότητός τε καὶ πηλικότητος ἔτι τε διαπλάσεως ἑκάστου καὶ θέσεως ἀποτελεῖσθαι τὸ κατὰ φύσιν ἐν ἑκάστῳ σώµατι ζῴου, τῆς συµµετρίας δηλονότι καθ’ ἕκαστον ζῷον τῶν εἰρηµένων φυλαττοµένης οἰκείας, αὐτὸς δὲ τῶν νοσηµάτων εὐπορήσει τῆς προσηκούσης ἑκάστῳ θεραπείας τε καὶ προφυλακῆς.

9.7.1. Εἰκότως οὖν ἔνιοι τὴν τῶν ὁµοίων τε καὶ οὐχ ὁµοίων ἀκριβῆ γνῶσιν αὐτάρκη νοµίζουσιν ὑπάρχειν εἰς µεθοδικὴν σύστασιν ἁπάσης τέχνης, εἴ γε καὶ πρὸς τὴν τῶν ἀµφισβητουµένων κρίσιν ἱκανὴ ποδηγός ἐστιν.

9.7.2. ὁµοιότητος γὰρ οὔσης πολλῆς ἐνίοις τῶν πιθανῶν µέν, οὐκ ἀληθῶν δὲ πρὸς τοὺς ὄντως ἀληθεῖς λόγους, ὁ γεγυµνασµένος διακρίνειν ἀπ’ ἀλλήλων αὐτοὺς εἴσεται σαφῶς ὅσοις τε χρὴ δόγµασι πιστεύειν ὡς ἀληθέσιν, ὅσων τε κατα-γιγνώσκειν ὡς ψευδῶν, ὅσων τε τὸ πιθανὸν ἄδηλον ὅπως ἀληθείας ἔχον προσέοικε τῷ ἀπιθάνῳ, ὥσπερ γε καὶ τῶν ἐπίσης ἀλλήλοις, εἴτε ἐν δυσὶν εἴτ’ ἐν τρισὶν εἴτε ἐν πλείοσιν ἡ ἔκτασις γένοιτο, µηδὲν ἡγεῖσθαι πιστότερον.

9.7.3. ἀνάγεται δὲ ἡ τούτων κρίσις εἰς φαντασίαν, ὡς µὲν οἱ νεώτεροι τῶν ᾿Ακαδηµαϊκῶν λέγουσιν, οὐ µόνον πιθανήν, ἀλλὰ καὶ περιωδευµένην καὶ ἀπερίσπαστον, ὡς δ’ οἱ περὶ τὸν Χρύσιππον, εἰς καταληπτικήν, ὡς δὲ κοινῇ πάντες ἄνθρωποι πεπιστεύκασιν, εἰς αἴσθησίν τε καὶ νόησιν ἐναργῆ.

9.7.4. διαφέρειν µὲν οὖν ἀλλήλων δοκοῦσιν αἱ εἰρηµέναι λέξεις, εἰ δ’ ἐπιµελέστερόν τις σκοποῖτο, τὴν αὐτὴν ἔχουσι δύναµιν, ὥσπερ γε κἀπειδὰν φῇ τις ἀπὸ τῶν κοινῶν ἐννοιῶν ἄρχεσθαι καὶ ταύτας τίθεσθαι πρῶτον ἁπάντων κριτήριον ἐξ ἑαυτοῦ πιστόν.

9.7.5. ὅτι µὲν γὰρ τὸ πρῶτον κριτήριον ἀναποδείκτως εἶναι δεῖ πιστόν, ὡµολόγηται πᾶσιν, οὐ µὴν ὅτι γε φυσικὸν εἶναι δεῖ τοῦτο καὶ πάντων ἀνθρώπων κοινὸν ἐννοοῦσιν ἅπαντες, καὶ οἱ πλεῖστοι προκρίνουσιν ἐνίοτε τοῦ κοινῇ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐναργῶς φαινοµένου <τὸ> τῇ ἑαυτῶν ὑπολήψει ἐµµένειν καὶ προσποιοῦνται πεπιστευκέναι βεβαίως οἷς αὐτοὶ λέγουσιν εἰκῇ ἕνεκα τοῦ κατασκευάζειν τι δόγµα τῶν ἀπὸ τῆς ἑαυτῶν αἱρέσεως, ὥσπερ γε πάλιν ἕτεροί τινες εἰς τὸ διαβάλλειν τι τῶν ἑτεροδόξων ὑποµένουσιν ἑκουσίως ψεύδεσθαι.

9.7.6. τοῖς γὰρ ἑαυτοὺς ἀπό τινος αἱρέσεως ἀναγορεύσασιν ἀγωνίζεσθαι πρόκειται περὶ πάντων τῶν κατὰ τὴν αἵρεσιν, εἰ καὶ µηδεµίαν ἀναγκαίαν ἀκολουθίαν ἔχει πρὸς τὴν στοιχείωσιν, ὥσπερ ἀµέλει κἀπὶ τοῦ <περὶ> [τῆς] ψυχῆς ἡγεµονικοῦ δόγµατος.

9.7.7. τοῦτο γὰρ ἰατροῖς ἐπίστασθαι χρήσιµόν ἐστιν ἕνεκα τοῦ προσφέρειν τὰ βοηθήµατα τῷ πεπονθότι τόπῳ βεβλαµµένου τοῦ λογισµοῦ, φιλοσόφοις δ’ οὔτ’ εἰς τὴν εὕρεσιν τῆς διαφορᾶς τῶν ἀρετῶν οὔτε εἰς τὴν ἄσκησιν αὐτῶν ἐστι χρήσιµον.

9.7.8. ἐάν τε γὰρ ἐν τῇ καρδίᾳ τὸ τῆς ψυχῆς ἡγεµονικὸν ὑπάρχῃ µόριον ἐάν τε ἐν τῇ κεφαλῇ, δυνησόµεθα καὶ φρόνησιν κτήσασθαι καὶ σωφροσύνην καὶ δικαιοσύνην καὶ ἀνδρείαν ἐξ ἄλλων δογµάτων τε καὶ ἀσκήσεων ἐπὶ τὴν κτῆσιν αὐτῶν ἀφικόµενοι.

9.7.9. Mόνοις οὖν ἐκείνοις τοῖς φιλοσόφοις καὶ τὸ µηδὲν εἰς ἦθός τε καὶ τὰς πολιτικὰς πράξεις χρήσιµον ζητεῖν ἀκόλουθόν ἐστιν, ὅσοι τὴν θεωρητικὴν φιλοσοφίαν εἵλοντο, καθάπερ γε καὶ εἰ µετὰ <τὸν> κόσµον τοῦτόν ἐστί τι, καὶ εἰ ἔστιν, ὁποῖόν τι τοῦτο, καὶ εἰ ὁ κόσµος οὗτος ἐν ἑαυτῷ περιέχεται καὶ εἰ πλείους ἑνὸς καὶ εἰ πάµπολύ τι πλῆθος, ὁµοίως δὲ καὶ εἰ γεννητὸς ἢ ἀγέννητος ὅδε ὁ κόσµος ἐστίν, ὥσπερ γε καὶ εἰ γεγονότος αὐτοῦ θεός τις ἐγένετο δηµιουργὸς ἢ θεὸς µὲν οὐδείς, αἰτία δέ τις ἄλογός τε καὶ ἄτεχνος εἰργάσατο κατὰ τύχην οὕτως καλὸν αὐτὸν ὡς εἰ καὶ θεὸς