Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

ὁρµᾶσθαι τὸ αἷµα τί ἄλλο ἐστὶν ἢ τὴν γεννῶσαν αἷµα δύναµιν ἐν τούτῳ τῷ σπλάγχνῳ περιέχεσθαι; εἴπερ οὖν ἕνεκα µὲν τοῦ τρέφεσθαι τὸ ζῷον ἡ τοῦ αἵµατός ἐστι γένεσις, ἐν ἥπατι δὲ γίγνεται τὸ αἷµα, τῆς θρεπτικῆς δυνάµεως ἀρχὴ τοῦτ’ ἔσται τὸ σπλάγχνον, οὐχ ἡ καρδία.

6.4.3. τὸ γὰρ προνοούµενον ὕλης ἐπιτηδείου πρὸς θρέψιν ἅπαντι τῷ σώµατι τοῦτ’ εὔλογον ἀρχὴν εἶναι τῆς θρεπτικῆς τε καὶ φυτικῆς δυνάµεως, ὥσπερ οἶµαι κἀν τοῖς φυτοῖς ἐκεῖνο τὸ µέρος ὃ ῥίζωσιν ἐκαλοῦµεν· ἕλκει τε γὰρ ἐφ’ ἑαυτὸ διὰ παµπόλλων ῥιζῶν ἐκ τῆς γῆς τὴν τροφὴν ἐπιπέµπει τε προκατεργασάµενον ἅπαντι τῷ φυτῷ διὰ τοῦ στελέχους.

6.4.4. εἰ γὰρ καὶ <ταύτης> τῆς [αὐτῆς] δυνάµεως ὥσπερ καὶ τῆς σφυγµικῆς ἀρχὴν θησόµεθα τὴν καρδίαν, ἐκ τοῦ περιττοῦ τὸ ἧπαρ ἡ µηδὲν µάτην ἐργαζοµένη φύσις ἐποίησεν. ἦν γὰρ δήπου κατὰ τὴν καρδίαν αἱµατοῦσθαι τὴν τροφήν.

6.4.5. ἀλλ’ ὡς εἰς µέγα τὸ ἔργον οἷον ὑπηρέτην τινὰ τὸ ἧπαρ ἡ φύσις τῇ καρδίᾳ παρεστήσατο προπαρασκευάσοντα τὴν ὕλην αὐτῇ, καθάπερ ἡ γαστὴρ ἐκείνῳ. πιθανὸς µὲν ὁ λόγος, οὐ µὴν ἀληθής γε.

6.4.6. φαίνεται γὰρ οὐχ ὡς ὑπηρέτης ἡγουµένῳ προπαρασκευάζων ἐπιτήδειον ὕλην τὸ ἧπαρ, ἀλλ’ ὡς αὐτὸς ὁ ἡγούµενος ἐξουσίαν ἔχων τοῦ διανέµειν αὐτήν. ἐναργῆ δὲ παραδείγµατα κατ’ αὐτὸ τοῦ ζῴου τὸ σῶµα πάρεστι θεάσασθαι.

6.4.7. πάντα γοῦν ὅσα προπαρασκευάζει τὰς ὕλας ἑτέροις, ἐκείνοις αὐτὰς ἀκεραίους φυλάττει καὶ οὔτ’ ἐκ πνεύµονος ἄλλη τις ὁδὸς ἑτέρωσ<ε> τέτµηται πλὴν µιᾶς τῆς εἰς τὴν καρδίαν οὔτ’ ἐκ κοιλίας τε καὶ ἐντέρων ἑτέρωσε πλὴν εἰς ἧπαρ οὔτ’ ἐκ τοῦ δικτυοειδοῦς πλέγµατος ἑτέρωσε πλὴν εἰς ἐγκέφαλον οὔτ’ ἐκ τῶν τὸ σπέρµα προπαρασκευαζόντων ἀγγείων εἰς ἄλλο τι πλὴν τῶν ὄρχεων.

6.4.8. οὕτω δὲ καὶ οἱ τὸ χολῶδες ὑγρὸν ἀθροίζοντες πόροι πάντες εἰς ἓν ἀγγεῖον ἀποφέρονται, τὴν ἐπὶ τῷ ἥπατι κύστιν, ἐντεῦθέν τε πάλιν ἐπὶ ἓν χωρίον ἡ κύστις ἐξερεύγεται, καθάπερ οἱ νεφροὶ τὸ οὖρον εἰς τὴν µεγάλην κύστιν. οὐκοῦν οὐδὲ τὸ ἧπαρ, εἴπερ τῇ καρδίᾳ τὸ αἷµα προπαρασκευάσον ὑπὸ τῆς φύσεως ἐγένετο, διανέµειν αὐτὸ τῇ παρασκευῇ ἡµίεργον ἐπιστεύθη ποτ’ ἄν.

6.4.9. οὔτε γὰρ ὑπηρέτου τὸ τοιοῦτον ἔργον, ἀλλ’ ἡγεµόνος καὶ ἄρχοντος, οὔθ’ ὕλης ἐλλιπῶς παρεσκευασµένης τὸ πάθος· ὑπηρέτου γάρ ἐστι τὸ παρασκευάζειν µόνον ὕλης τ’ ἐλλιποῦς ἐστι τὸ µὴ διανέµεσθαι. καὶ µὴν οὔθ’ ὡς ὑπηρέτης τὸ ἧπαρ, ἀλλ’ ὡς ἄρχων, οὔθ’ ὡς ὕλην ἐλλιπῆ [ὕλην] τὸ αἷµα διανέµειν πεπίστευται.

6.4.10. πάντα γὰρ ὅσα κάτω τοῦ διαφράγµατός ἐστι τοῦ ζῴου µόρια παρ’ ἥπατος ἀναµφισβητήτως ἔχει τὸ αἷµα, καίτοι πλείω τῶν ἡµίσεών ἐστι.

6.4.11. µᾶλλον δ’ ὅταν <ὡς> καὶ αὐτὸ τὸ διάφραγµα καὶ ὁ περικάρδιος ὑµὴν ἅµα τοῖς ἄλλοις ὑµέσι τοῖς πλησίον, ὅσοι τε διαφράττουσι τὸν θώρακα καὶ ὅσοι περιαλείφουσι τὸν πνεύµονα, τὴν τροφὴν ἐκ τῆς κοίλης ἔχει πρὶν ἐπὶ τὴν καρδίαν ἀφικέσθαι διδαχθῶµεν ὑπὸ τῆς ἀνατοµῆς, εἰσόµεθα τὰ πλείω τῶν τοῦ ζῴου µορίων ἐξ ἥπατος τρεφόµενα προφανῶς τε καὶ ἀναµφισβητήτως.

6.4.12. ἐπιδειχθήσεται µὲν γὰρ ὀλίγον ὕστερον ὅτι καὶ τὸ ἄνω τῆς καρδίας ἅπαν ἐξ ἥπατος ἔχει τὴν τροφήν. ἀλλὰ τό γ’ ἀναµφισβήτητον ἤδη λαµβανέσθω τὸ τὰ κάτω τῆς καρδίας ἐξ ἐκείνου τρέφεσθαι, [ἀλλὰ] καὶ αὐτοῦ τοῦ θώρακος ὅλα τὰ δύο µέρη.

6.4.13. Mαρτυρεῖ δὲ τῷ λόγῳ καὶ τὰ ἄλλα σύµπαντα τὰ κατὰ τὰς ἀνατοµὰς φαινόµενα καὶ πρῶτόν γε καὶ µέγιστον ἡ κάθαρσις τῶν περιττωµάτων τοῦ αἵµατος. ὡς γὰρ συµπεπληρωµένῃ τῇ τοῦ χυµοῦ γενέσει καὶ τὸ προσῆκον εἶδος ἐχούσῃ παρεσκεύασεν ἡ φύσις ὄργανα καθαρτικὰ τῶν περιττωµάτων, νεφροὺς καὶ σπλῆνα καὶ τὴν χοληδόχον κύστιν, οὐδ’ ἔστιν ἄλλο τέταρτον οὐδ’ ἐπινοῆσαι περίττωµα τροφῆς ἢ ὕλης ἡστινοσοῦν ὑπὸ θερµοῦ µεταβαλλοµένης,

6.4.14. ἀλλὰ τὰ πλεῖστα τρία τὸν ἀριθµόν ἐστι. τουτὶ γὰρ δέδεικταί µοι δι’ ἑτέρων ἤδη πραγµατειῶν αὖθίς τε δειχθήσεται κατὰ τὴν ἐνεστῶσαν ἐπὶ προήκοντι τῷ λόγῳ πραγµατείαν· νυνὶ δ’ εἴρηται µὲν ὡς µηδὲν τῶν ἀληθῶν παραλ<ε>ίποιτο, τῆς δ’ ἐξ αὐτοῦ πίστεως οὐδὲν δεῖ τοῖς παροῦσιν. ὁµολογεῖται γὰρ ἥ τε τῶν νεφρῶν ἐνέργεια καὶ ἡ τῆς χοληδόχουκύστεως ἐκκαθαίρειν τὸ αἷµα.

6.4.15. κατὰ δὲ τὴν καρδίαν οὔτ’ ἄλλο τι καθαρτικὸν ὄργανον ἡ φύσις ἐποίησεν οὔτ’ ἄλλον ἐργάζεται χυµόν. ὅµοιον γὰρ τό τ’ ἐν τῇ δεξιᾷ κοιλίᾳ τῆς καρδίας αἷµα καὶ τὸ κατὰ πάσας τὰς φλέβας <ἐν> ὅλῳ τῷ ζῴῳ, καθάπερ γε καὶ τὸ κατὰ τὰς ἀρτηρίας ἁπάσας ὅµοιόν ἐστι τῷ κατὰ τὴν ἀριστερὰν κοιλίαν.

6.4.16. τουτὶ µὲν οὖν ὡς τὰ πολλὰ λεπτότερόν τ’ ἐστὶ καὶ ξανθότερον, ἔσθ’ ὅτε δὲ καὶ τἀναντία παχύτερόν τε καὶ µελάντερον, ἀεὶ µέντοι θερµότερόν [αὐτό] ἐστι· τὸ δὲ κατὰ τὴν δεξιὰν κοιλίαν αἷµα τὴν αὐτὴν ἰδέαν ἔχει τῷ τ’ ἄλλῳ παντὶ καὶ τῷ κατὰ τὸ ἧπαρ, ὡς ἂν οὐδὲν ἐξαίρετον ἐπικτώµενον ἐν τῇ δεξιᾷ κοιλίᾳ.

6.4.17. Mεγίστη δὲ πίστις ὡς οὐ προπαρασκευάζει τῇ καρδίᾳ τὸ ἧπαρ οὐδένα χυµὸν εἰς τροφὴν τῶν τοῦ ζῴου µορίων, ἀλλ’ αὐτὸ συµπληροῖ τὴν σύµπασαν ἰδέαν αὐτοῦ, τὸ µίαν εἶναι φλέβα τὴν ἐξ ἥπατος εἰς καρδίαν ἐκφυοµένην, ἑτέραν δὲ µηκέτι ἀντεκφύεσθαι κατ’ ἄλλο µέρος αὐτῆς εἰς ὅλον ἀπάξουσαν τὸ σῶµα τὸν κατεργασθέντα χυµόν, καίτοι γ’ ἄλλης µὲν εἰσαγούσης ἀρτηρίας, ἄλλης δ’ ἐξαγούσης τὸ πνεῦµα· φαίνεται γὰρ ἡ φύσις οὐ τοῖς αὐτοῖςἀγγείοις χρωµένη πρός τε τὰς ἡµιεργάστους ὕλας καὶ πρὸς τὰς τελέως κατειργασµένας οὐδὲ ταῖς αὐταῖς ὁδοῖς.

6.4.18. οὐδὲ γὰρ δυνατόν ἐστιν ἅµα τε τὸ ἡµίπεπτον ἐξ ἥπατος εἰς καρδίαν ἀναπέµπεσθαι τροφήν, ἅµα τε τὴν ἤδη κατειργασµένην διὰ τῆς αὐτῆς ὁδοῦ καταφέρεσθαι, ἀλλ’ ἦν ἂν πάντως ἑτέρα µὲν φλὲψ ἡ εἰσάγουσα τὴν ἡµίπεπτον, ἑτέρα δὲ ἡ τὴν ἀκριβῶς κατειργασµένην ἐξάγουσα.

6.4.19. νυνὶ δ’ εἰσάγει µέν τις, ἐξάγει δ’ οὐδεµία πλὴν τῆς εἰς πνεύµονα, περὶ ἧς [ἂν] ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς Περὶ χρείας µορίων ἐπεσκεψάµεθα τὴν αἰτίαν ἐρευνῶντες, ἧς ἕνεκεν ἐκ τῆς καρδίας οὐκ ἐκ τῆς κοίλης ἐξέφυσεν ἡ φύσις εἰς τὸν πνεύµονα τὴν θρέψουσαν τὸ σπλάγχνον φλέβα.

6.5.1. Δεῖται δὲ µάλιστα εἴπερ τις ἄλλος λόγος καὶ ὁ νῦν ἡµῖν προκείµενος αὐτοῦ τοῦ φαινοµένου κατὰ τὰς ἀνατοµάς. οὐ µόνον γὰρ οὐδεµία φαίνεται φλὲψ ἐκ καρδίας εἰς τὰ κάτω µόρια φεροµένη πλὴν [ἢ] τῆς ἐξ ἥπατος ἀναφερούσης τὸ αἷµα, ἀλλ’ οὐδ’ εἰς τὸ ἄνω καρδίας ἀφικνεῖται φλὲψ οὐδεµία.

6.5.2. φαίνεται γὰρ ἡ κοίλη φλὲψ ἀπὸ τοῦ ἥπατος εὐθὺ τῶν σφαγῶν ἀναφεροµένη καὶ ταύτης ἀποβλάστηµά τι τὸ εἰς τὴν καρδίαν ἐµφυόµενον, οὐκ ἐξ ἐκείνης αὐτή. γνώρισµα δ’ ἐναργέστατόν ἐστι τὸ κατὰ τὴν ἀρτηρίαν τὴν µεγάλην, ὃ θεωρούµενον ἄν τινα βουλοίµην οὕτως ἐπὶ τὴν κοίλην ἔρχεσθαι φλέβα.

6.5.3. µία γὰρ ἀρτηρία µεγίστη τῆς