Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

6.6.43. δέδεικται δὲ κἀν τοῖς ἔµπροσθεν ἤδη λόγοις ὑπὲρ τοῦ τὰ µέγιστα τῶν ἀγγείων ἀρχὰς εἶναι τοῖς ἐλάττοσιν. ὥστε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἥπατος ἐκφυοµένη φλὲψ ἀρχὴ ταῖς κατὰ τὸ χόριον ἁπάσαις ἐστίν, ὥσπερ γε καὶ ἡ ἐκ τῆς καρδίας ἀρτηρία.

6.6.44. καὶ γὰρ καὶ αὕτη ταῖς κατὰ τὸ χόριον ἁπάσαις χορηγεῖ τῆς οἰκείας δυνάµεως, οὐκ ἐκεῖναι ταύτῃ. ἐκ γὰρ τοῦ σπέρµατος ἡ ἀρχὴ τοῖς ἐµβρύοις ἐστὶ τῶν διοικουσῶν αὐτὰ δυνάµεων, οὐκ ἐκ τῆς µήτρας.

6.6.45. ἀµέλει κἂν βρόχῳ διαλάβῃς ἢ τοῖς σεαυτοῦ δακτύλοις πιέσῃς τὰς κατὰ τὸν ὀµφαλὸν ἀρτηρίας, ἀ<σ>φύκτους ὄψει πα-ραχρῆµα τὰς κατὰ τὸ χόριον ἁπάσας, οὗ τοὐναντίον ἐφαίνετ’ ἄν, εἰ τὴν ἀρχὴν τῆς κινήσεως αὐταῖς ἡ µήτρα παρεῖχεν.

6.6.46. ῎Eοικα δὲ διατρίβειν ἐπὶ πλέον ἐν πράγµατι σαφεῖ τε ἅµα καὶ τοῖς ἀνατοµικοῖς σχεδὸν ἅπασιν ὡµολογηµένῳ. καὶ γὰρ ὅπως διαιρεῖν χρὴ τῆς κυούσης τὸ ἐπιγάστριον καὶ ὅπως γυµνὸν ἐργάζεσθαι τὸ ἔµβρυον ἔτι τῇ µήτρᾳ προσε[ρ]χόµενον, οὐχ ἡµέτερον εὕρηµά ἐστιν, ἀλλὰ πολλοῖς τοῖς ἔµπροσθεν εἴρηται.

6.6.47. τοῖς δ’ αὐτοῖς τούτοις ὡµολόγηται καὶ ὅτι τὸ κυούµενον ἐν ἑαυτῷ τὰς ἀρχὰς ἔχει τῶν διοικουσῶν αὐτὸ δυνάµεων, ὥστε τούτου µὲν ἀποχωρεῖν ἤδη προσήκει, τοῦ ζητεῖν εἴτε τὸ ἔµβρυον ἐν ἑαυτῷ τὴν ἀρχὴν ἔχει τῶν φλεβῶν εἴθ’ ἡ µήτρα τῆς κυούσης, ἐπισκέπτεσθαι δ’ ἐξ ὅτου τῶν σπλάγχνων αὗται πεφύκασιν.

6.6.48. ἑτοίµη δ’ εὕρεσις ἐκ τῶν ἐν ταῖς ἀνατοµαῖς φαινοµένων. εἰς ὃ γὰρ ἅπασαι περαίνουσιν αἱ κατὰ τὸ χόριον, ἐκεῖθεν πεφύκασιν.

6.6.49. ἀλλὰ µὴν ἐναργῶς τοῦτό γε φαίνεται πᾶσι τοῖς ὀφθαλµοὺς ἔχουσιν, εἰς µίαν ἅπασαι συνιοῦσαι φλέβα τὴν ἐκ τοῦ ἥπατος ἐκπεφυκυῖαν, ὥσπερ γε καὶ αἱ ἀρτηρίαι πᾶσαι πρὸς τὴν µεγάλην ἀρτηρίαν τὴν κατὰ ῥάχιν.

6.6.50. ἀλλ’ ἐνταῦθα µὲν ὥσπερ ἔξωθεν τοῦ ἐµβρύου δίεισιν ἡ ἀρτηρία καθ’ ὅλον τὸν ἀµν<ε>ιόν, οὕτω καὶ µέχρι τῆς κατὰ ῥάχιν ἀρτηρίας δύο διαµένουσαι προέρχονται· συνέρχονται δ’ εἰς φλέβα µίαν αἱ κατὰ τὸν ὀµφαλὸν ὁρµώµεναι δύο φλέβες.

6.6.51. αὕτη µὲν οὖν ἡ φλὲψ εὐθὺ τοῦ ἥπατος ἀφικνεῖται, ταῖς δύο δὲ ἀρτηρίαις οὔτ’ ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτὴν ἄντικρυς οὔτ’ ἐπὶ τὴν µεγάλην ἀρτηρίαν ἡ φορά.

6.6.52. περιλαβοῦσαι γὰρ ἑκατέρωθεν τὴν κύστιν εἰς τὸ κάταντες ἔρχονται, µέχρι περ ἂν ἐντύχωσι ταῖς ἐπὶ τὰ σκέλη τοῦ κυουµένου φεροµέναις ἀρτηρίαις.

6.6.53. ἀλλ’ ἐπεὶ τῆς κατὰ τὴν ὀσφῦν ἀφώρµηνται τῆς µεγάλης ἀρτηρίας, διὰ τοῦτ’ ἔνιοι τῶν ἀνατοµικῶν ὡς ἐκείνην αὐτὰς ἔφασαν περαίνειν, εἰ µὲν ἀκριβολογοῖτό τις, οὐκ ἀληθεύοντες, εἰ δὲ ὡς εἴρηται νῦν ἀκούοι τῶν λεγοµένων, οὔτ’ ἀκριβοῦντες τοῦ φαινοµένου τὴν διήγησιν οὔτε µέγα τι σφαλλόµενοι.

6.6.54. θαυµαστὸν οὖν εἶναί µοι δοκεῖ τῶν ἀνδρῶν, ὅσοι τὰς µὲν ἀρτηρίας ἁπάσας τὰς κατὰ τὸ χόριόν τε καὶ τὸν ὀµφαλὸν ἐκ τῆς καρδίας πεφυκέναι φασίν —καίτοι οὔτ’ ἐξ ἐκείνης ἐκφυοµένας οὔτ’ ἐκ τῆς µεγάλης τῆς κατ’ ὀσφῦν, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἀπ’ ἐκείνης εἰς τὰ σκέλη πεφυκυιῶν—, <τὰς δὲ φλέβας οὐκ ἐκ τοῦ ἥπατος, τὸ µὴ κατανενοηκέναι τὴν ἀτοπίαν· ὁµοίων γὰρ οὐσῶν τῶν ἀποδείξεων, ἑτέρας> ἑτέρᾳ, δίκαιον ἦν, οἶµαι, τὸ ἧπαρ ἀρχὴν τίθεσθαι τῶν κατὰ τὸν ὀµφαλόν τε καὶ τὸ χόριον ἁπασῶν φλεβῶν, ὥσπερ καὶ τὴν καρδίαν ἐθέµεθα τῶν ἀρτηριῶν.

6.6.55. ὅσα γὰρ ἀγγεῖα τῶν ἐξ ἑτέρου πεφυκότων ἐκπέφυκε, τὴν αὐτὴν ἀρχὴν ἐκείνοις ἔχει. πολὺ µᾶλλον οὖν τὸ ἧπαρ ἀρχὴν τῶν φλεβῶν ἐστι θετέον ἢ τὴν καρδίαν τῶν ἀρτηριῶν, ὅσον ἐπὶ τοῖς ἐξ ἀνατοµῆς φαινοµένοις, ἐναργέστερα γὰρ αὐτῷ τὰ τῆς ἀρχῆς ὑπάρχει γνωρίσµατα.

6.6.56. µὴ τοίνυν µηδὲ ἐκεῖνό σε λανθανέτω, διότι πάντως ἂν ἔσφυζον αἱ φλέβες, εἴπερ ἐκ τῆς καρδίας ἐπεφύκεσαν.

6.7.1. ῾Ο λόγος δ’ οὐκέτι µοι πρὸς ᾿Ερασίστρατον ἢ τοὺς ᾿Ερασιστρατείους ἐστίν, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἡγουµένους οὐ διότι πληροῦνται πνεύµατος αἱ ἀρτηρίαι, διὰ τοῦτο διαστέλλεσθαί τε καὶ σφύζειν αὐτάς, ἀλλὰ διότι διαστέλλονταί τε καὶ σφύζουσι, διὰ τοῦτο πληροῦσθαι.

6.7.2. κοινὸν µὲν οὖν τουτὶ τὸ δόγµα πολλῶν τ’ ἐστὶ καὶ δοκίµων ἀνδρῶν, ὥσπερ γε καὶ ὅτι τὴν δύναµιν ἐκ τῆς καρδίας οἱ χιτῶνες τῶν ἀρτηριῶν τοῦ διαστέλλεσθαι καὶ συστέλλεσθαι λαµβάνουσιν.

6.7.3. ἀπεσχίσθη<σαν> δ’ [οὖν] οὐκ οἶδ’ ὅπως αὐτῶν ἐν τῷδε Πραξαγόρας τε καὶ Φυλότιµος ὁµολογήσαντες τἆλλα, καὶ νοµίζουσι τὸ πάµπαν ἐξ ἑαυτῶν σφύζειν τὰς ἀρτηρίας, ὥστε καὶ εἰ σάρκα τις ἐκτεµὼν ζῴου καταθείη παλλοµένην ἐπὶ τῆς γῆς, ἐναργῶς ὁρᾶσθαι τὴν κίνησιν τῶν ἀρτηριῶν.

6.7.4. οὔκουν ἐβουλόµην ἐς τοσόνδε διαµαρτεῖν τοῦ φαινοµένου τηλικούτους ἄνδρας ὡς µὴ δύνασθαι διορίσαι παλµὸν σφυγµοῦ. χρὴ δ’ οἶµαι γιγνώσκεσθαι µὲν καὶ τοῦτο τοῖς ἀνδράσι, γιγνώσκεσθαι δὲ καὶ ὡς εἰ µόνην ἐκτέµοις ἀρτηρίαν, οὐ κινεῖται, καθάπερ οὐδ’ εἰ βρόχῳ διαλάβοις ἔτι συνηµµένην τῇ καρδίᾳ.

6.7.5. καίτοι θαυµαστόν, ἡνίκα µέν ἐστιν ἔξω τοῦ ζῴου, µὴ µόνον τῆς καρδίας, ἀλλὰ καὶ τῆς τῶν ἄλλων ἁπάντων µορίων ἀφῃρηµένης συµπνοίας, ἀκωλύτως σφύζειν αὐτήν, ἡνίκα δὲ συνῆπται πᾶσιν, ἄ<σ>φυκτον γίγνεσθαι βρόχῳ διαληφθεῖσαν.

6.7.6. ἀλλ’ οὐδὲ σάρξ, ὦ θαυµασιώτατε Πραξαγόρα, πάλλεται διὰ παντὸς ἐκτεµνοµένη τοῦ ζῴου. καίτοι τί περὶ τούτου φιλοτιµοῦµαι διελέγχειν αὐτόν; ἀρκεῖ γὰρ ἐπιδεῖξαι µόνας τὰς ἀρτηρίας ἀκινήτους τε καὶ ἀ<σ>φύκτους ἀκριβῶς γενοµένας, ὅταν ἐκτµηθῶσι τοῦ ζῴου. παρὰ τῆς καρδίας οὖν αὐταῖς τὸ κινεῖσθαι.

6.7.7. καὶ τοῦτ’ ὀρθῶς µὲν εἶπε καὶ ὁ ᾿Ερασίστρατος, οὐκ ὀρθῶς δ’ ἐξηγήσατο τῆς κινήσεως τὴν γένεσιν. οὐ γὰρ ὡς ἀσκὸς ἐµφυσώµενος ὑπὸ τῆς καρδίας ἐκθλιβούσης τὸ πνεῦµα πληροῦται τῶν ἀρτηριῶν ἑκάστη, τῷ συνῆφθαι δ’ αὐτῇ καὶ ἐξ ἐκείνης πεφυκέναι τῆς αὐτῆς ὅλῳ τῷ σπλάγχνῳ κεκοινώνηκε δυνάµεως.

6.7.8. ὅτι δ’ ὅλον σφύζει τῆς καρδίας τὸ σῶµα διαστελλόµενόν τε καὶ συστελλόµενον ἐξ ἑαυτοῦ σχεδὸν ἤδη τοῦτο καὶ διὰ τῶν ἀνατοµῶν γνωρίσεις τηνικαῦτα τὸ δεξιὸν αὐτοῦ µέρος ἀναπτύξας.

6.7.9. Γυµνοῦται δ’ ἡ καρδία χωρὶς τοῦ συντρηθῆναι τὸν θώρακα τοῦ ξιφοειδοῦς ἐκκοπέντος, ᾧ ἐγγὺς ἤρτηται τὸ περικάρδιον σκέπασµα· τρίτη δὲ αὕτη τοῦ θώρακός ἐστιν εὐρυχωρία κατὰ µέσα τὰ στέρνα, µηδετέρα οὖσα τῶν ὑπολοίπων δυοῖν.

6.7.10. ἐὰν οὖν ἅµα τε τοῦτο ποιήσῃς καὶ τέµῃς ὄρθιον, ὡς εἴρηται, τὸν δεξιὸν θώρακα, τῆς δεξιᾶς κοιλίας τῆς καρδίας ἐναργῶς ὄψει τὸν σφυγµόν. οὐ λήσεταί σε οὐδὲ τὸ καταφυόµενον εἰς αὐτὴν ἀγγεῖον, ὅπερ ἐστὶν ἀποβλάστηµα τῆς κοίλης, ὁµοίως ταῖς ἀρτηρίαις σφύζον.

6.7.11. εἴτε δὲ τῷ δέχεσθαι δύναµιν ἐκ τῆς καρδίας ἄχρι τοῦ βράττεσθαι ἐπιρ<ρ>έουσαν εἴτε τοῦ αἵµατος τῇ ἐπὶ τἀναντία φορᾷ τῇ κατὰ τὸ δεξιὸν οὖς εἴτε ἄλλῳ τινὶ τρόπῳ τὴν κίνησιν ταύτην ἡ κοίλη φλὲψ λαµβάνει, περιττὸν ἐν τῷ παρόντι σκοπεῖν.

6.7.12. ἱκανὸν γὰρ εἰς τὰ προκείµενα τὸ µὴ διόλου σφύζειν αὐτήν, ὥσπερ τὴν µεγάλην ἀρτηρίαν ἅµα ταῖς ἄλλαις ἁπάσαις ταῖς κατὰ τὸ σῶµα. ὅτι µὲν οὖν