Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

οὔτε τῆς πρώτης γενέσεως τῶν φλεβῶν οὔτε τῆς µετὰ ταῦτα διοικήσεώς ἐστιν ἀρχὴ ἡ καρδία, δέδεικται σαφῶς.

6.8.1. ῾Υπόλοιπον δ’ ἐστὶν ὑπὲρ οὗ ἐδόξασάν τινες ἄτοπον µὲν ἱκανῶς, ὅµως δὲ ἀρέσαν ἐνίοις τῶν ἐνδόξων ἰατρῶν, ἐξηγήσασθαι µὲν πρότερον, ἐπιδεῖξαι δ’ ἔτι καθ’ ὅ τι διηµάρτηται.

6.8.2. φασὶ γάρ, ὥσπερ ὁδοῦ τις ἀρχὴ λέγεται, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐγχωρεῖν εἶναί τινα καὶ φλεβῶν ἀρχήν, οὐδὲν κωλῦον εἰ καὶ τελευτὴν ὀνοµάζοι τις αὐτήν· ἐν γὰρ τῷ πρός τι· τὴν τοιαύτην ἀρχὴν εἶναι τὰς ᾿Αθήνας.

6.8.3. ἀλλὰ κατὰ τοῦτόν γε τὸν τρόπον οὐχ ἡ καρδία µόνον, ἀλλὰ καὶ πᾶν ἄλλο µόριον ἀρχή τε ἅµα δύναται καὶ τελευτὴ λέγεσθαι τῶν εἰς αὐτὸ καταφυοµένων ἀγγείων· οὕτως οὖν καὶ ἡ καρδία τῆς κοίλης φλεβὸς οὐδὲν <ἂν> µᾶλλον ἀρχὴ ἢ τελευτὴ νοµίζοιτο.

6.8.4. τῆς δ’ ἐπὶ ταῖς πύλαις οὐδαµῶς ἂν ἀρχὴ νοµίζοιτο µήτ’ αὐτῆς ἐκείνης τῆς φλεβὸς εἰς τὴν καρδίαν περαινούσης µήτε τῶν ἀπ’ αὐτῆς ἀποσχιζοµένων µηδεµιᾶς, οὐκοῦν οὐδὲ τῶν καθ’ ὅλον τὸ σῶµα φλεβῶν.

6.8.5. ὥστε διαµαρτάνουσιν οἱ µηδὲν ὧν οἴδασι δέον ὁδῶν µνηµονεύοντες· ἄχρηστος γὰρ ἡ τοιαύτη ζήτησις τοῖς ὑπο-θεµένοις γε χρήσιµον ὑπάρχειν αὐτήν. τὸ µὲν δὴ ἧπαρ ἀρχή τε ἅµα καὶ τελευτὴ συναπασῶν ἔσται τῶν φλεβῶν, ἄλλο δ’ οὐδὲν οὔτε σπλάγχνον οὔτε µέρος, ὅτι µηδὲ συνεχεῖς εἰσιν αἱ καθ’ ὅλον τὸ σῶµα φλέβες ἑτέρῳ τινὶ µορίῳ.

6.8.6. Πάλιν οὖν ἄνωθεν ἐπὶ κεφαλαίων ἀναλάβωµεν τὸν λόγον· εἰ τὴν τῆς πρώτης γενέσεως ἀρχὴν τῶν φλεβῶν ζητεῖς, ἧπάρ ἐστιν· εἰ τῆς κατὰ τὴν ὕλην διοικήσεως ᾗ τρέφεται τὸ σύµπαν σῶµα καὶ δυνάµεως, οὐδ’ οὕτως ἄλλο τι σπλάγχνον εὑρήσεις ἐπιτηδειότερον ἀρχὴν νοµισθῆναι.

6.8.7. φηµὶ δὲ καὶ τὰς φύσει παρελθὼν ἀρχὰς εἰ τὴν ὡς διδασκαλίας ἀρχὴν ἢ τὴν ὡς ὁδοῦ ἢ ὁπωσοῦν ἄλλως ἐθέλοι<ς> σκοπεῖσθαι, πᾶσαν ἐπίνοιαν ἀρχῆς ἐπιτήδειόν ἐστι δέξασθαι τὸ ἧπαρ. εἰ γὰρ ὄντως τε καὶ φύσει τῶν φλεβῶν ἐστιν ἀρχή, θαυµαστὸν οὐδὲν τοῦτο κατὰ πάντα τρόπον ἀρχὴν αὐτῶν εὑρίσκεσθαι.

6.8.8. ῏Αρ’ οὖν ἤδη καταπαύωµεν ἐνταυθοῖ τὸν λόγον ἢ προστιθῶµεν αὐτῷ κεφάλαιον ἕν τι τῶν ἔµπροσθεν ἀναβληθέντων, ἡνίκ’ ἐλέγοµεν οὐκ ἄν τινα γεγυµνασµένον ἐν τοῖς περὶ τῶν φυσικῶν δυνάµεων λογισµοῖς ἄλλο γενέσεως αἵµατος ἀποφαίνεσθαι σπλάγχνον αἰτιώτερον ἥπατος;

6.8.9. ἄµεινον ἴσως ἐστὶν ὑπὲρ τοῦ πάντ’ εἰρῆσθαι προσθεῖναι, κἂν ὅτι µάλιστα τὸ προκείµενον ἐξ ἀρχῆς ἀποδεδειγµένον ὑπάρχῃ τελέως.

6.8.10. ὅτι µὲν ἀλλοιοῦται τὸ τρέφον εἰς τὴν τοῦ τρεφοµένου µεταβαλλόµενον οὐσίαν, ἡµῖν τε δι’ ἑτέρων ἀποδέδεικται καὶ σχεδὸν ὑπὸ τῶν ἀρίστων ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ἀποδέδεικται· ὅτι δ’ εἴπερ ὁ ἐκ τῆς γαστρὸς εἰς ἧπαρ ἀναδιδόµενος χυµὸς αἷµα φαίνεται γιγνόµενος, ἀναγκαῖον ὑπὸ τῆς οἰκείας οὐσίας τοῦ ἥπατος ἐγγίγνεσθαι τὴν ἀλλοίωσιν αὐτῷ, τοῦτ’ οὐκέτι σύµπαντες ὁµολογοῦσιν, ἀλλ’ ἡγοῦνταί τινες αὐτοὺς τῶν φλεβῶν τοὺς χιτῶνας ἐργάζεσθαι τὸ αἷµα.

6.8.11. καίτοι γ’ εἰ ἐκκενώσαις αὐτούς, οὐδὲν ὑµενώδους ἢ νευρώδους οὐσίας θεάσῃ διαφέροντας. ἅσπερ οὖν εἴ τις ὑπὸ νεύρων ἢ ὑµένων ἢ ὀστῶν ἢ χόνδρων ἢ πιµελῆς ἢ ὅλως ἀναίµου σώµατος ἔφασκε γίγνεσθαι τὸ αἷµα, κατέγνωµεν ἂν ἑτοίµως αὐτοῦ, κατὰ τὸν αὐτόν, οἶµαι, τρόπον, εἰ καὶ τοῖς τῶν φλεβῶν χιτῶσι κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν ἀναφέροι γένεσιν αἵµατος.

6.8.12. οὐ γὰρ ἐρυθρὸν ἐκεῖνο<ί> γε χυµόν, ἀλλὰ λευκὸν καὶ γλίσχρον ἐργάζεσθαι πεφύκασιν, ἐξ οὗ ἥ τε γένεσις αὐτοῖς ἐστιν ἥ τ’ αὔξησίς τε καὶ θρέψις· ἀποδέδεικται δὲ περὶ τούτων ἐν τῷ προτέρῳ Περὶ σπέρµατος γράµµατι.

6.8.13. καὶ µὴν εἴπερ εἰς ὁµοίαν ἰδέαν τῷ µεταβάλλοντι τὸ µεταβαλλόµενον ἀφικνεῖται, τῆς τοῦ ἥπατος αὐτοῦ σαρκὸς οὐδὲν ἂν εὕροις ἐπιτηδειότερον εἰς αἵµατος γένεσιν.

6.8.14. εἰ γὰρ παχυνθείη τὸ αἷµα, σὰρξ ἥπατος ἀκριβὴς ἀπεργασθήσεται.

6.8.15. Πολλὰ δ’ ἀγνοήσαντες, οἶµαι, τῶν φυσικῶν οἱ πλεῖστοι πράγµαθ’ ἡµῖν παρέχουσιν, ὧν ἄλλα τέ τινά ἐστι καὶ τὰ διὰ τῆς Περὶ τῶν φυσικῶν δυνάµεων πραγµατείας ἀποδεδειγµένα.

6.8.16. περιστέλλεται γὰρ ἡ γαστὴρ τοῖς σιτίοις ἕλκουσα τὸν οἰκεῖον ἑαυτῇ χυµὸν ἐξ αὐτῶν, ἔστ’ ἂν ἀπολαύσασα καὶ τελέως ἐµπλησθεῖσα διώσηται τὸ περιττὸν ἅπαν εἰς τὴν νῆστιν.

6.8.17. ἐντεῦθεν δ’ αὖθις ἕλκει τὸ ἧπαρ εἰς ἑαυτὸ προκατειργασµένον αὐτὸν ἐν τῇ γαστρὶ κατὰ τὸν ἔµπροσθεν χρόνον, οὐ µὰ Δία τῆς γαστρὸς ἕνεκα τοῦ ἥπατος ἀλλοιούσης αὐτόν, ἀλλὰ ἀδύνατον εἰς ταὐτὸν ἀλλήλοις ἰόντα δύο σώµατα µὴ δρᾶν καὶ πάσχειν εἰς ἄλληλα. δέδεικται γὰρ δὴ καὶ τοῦθ’ ἡµῖν ἐν ἐκείνῃ τῇ πραγµατείᾳ καὶ ὡς τὸ ἰσχυρότερον νικᾷ καὶ µεταβάλλει θάτερον.

6.8.18. ῞Ωσπερ οὖν τὸ τῆς γαστρὸς λείψανον ἐπιτήδειον γίνεται τῷ ἥπατι, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον τοῖς µεθ’ ἧπαρ ἅπασι τὸ τούτου πάλιν αὐτοῦ περιττόν, οὐδ’ οὖν οὐδ’ αὐτοῦ τοῦ ἥπατος ἐκείνων ἕνεκεν ἀλλοιώσαντος τὴν τροφήν, ἀλλὰ καθ’ ὃν εἴρηκα τρόπον, ἡνίκα µεταβάλλοντός τε καὶ ἀλλοιοῦντος ἐπιτηδειοτέρα ἐν τῷδε γίγνεται τοῖς µεθ’ ἧπαρ µορίοις.

6.8.19. ὡς γὰρ αὐτὸ διὰ τῶν φλεβῶν εἵλκυσεν ἐκ γαστρός τε καὶ τῶν ἐντέρων τὴν τροφήν, οὕτως ὅσα µετ’ ἐκεῖνο τέτακται δι’ ἄλλων ἕλκει φλεβῶν εἰς ἑαυτά, κἄπειτ’ αὖθις ἕτερα, καὶ τοῦτο ὑπάρχει γιγνόµενον ἄχρι περ ἂν εἰς ἅπαν ἀφίκηται τοῦ ζῴου µόριον ἡ τροφή· παρασκευάζει δ’ ἕκαστον ἀεὶ καὶ προπέττει τῷ µεθ’ αὑτὸ κατὰ τὸ συνεχὲς τῆς διαδόσεως.

6.8.20. οὕτως οὖν καὶ τὸ ἧπαρ παροµοιοῖ τὸν ἐκ τῆς κοιλίας ἀναδοθέντα χυλὸν ἑαυτῷ,τουτέστι τῇ σαρκί τε καὶ τῇ οὐσίᾳ τῇ ἑαυτοῦ, τῷ καλουµένῳ πρὸς ἐνίων ἰατρῶν παρεγχύµατι.

6.8.21. ἕκαστον γὰρ τῶν ὀργανικῶν τοῦ ζῴου µορίων, σύνθετον ὑπάρχον ἐξ ἑτέρων ἁπλουστέρων µορίων, πάντως ἕν γέ τι τοιοῦτον ὑπάρχει κατὰ τὴν οὐσίαν οἷον οὐκ ἄλλο καθ’ ὅλον τοῦ ζῴου τὸ σῶµα.

6.8.22. τοῦ γοῦν τῆς γαστρὸς σώµατος τὸ ἴδιον οἷον οὐκ ἄλλο τῶν πάντων ἐστίν· ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ τοῦ σπληνὸς ἐγκεφάλου τε καὶ νεφρῶν καὶ γλώττης καὶ ὀφθαλµῶν καὶ κύστεων καὶ µητρῶν.

6.8.23. ἀρτηρίαι µὲν οὖν καὶ νεῦρα καὶ φλέβες ἐµφύονται τοῖς ὀργάνοις ἕνεκα χρείας κοινῆς, ὡσαύτως δ’ ἐνίοις αὐτῶν ὑµένες τε καὶ σύνδεσµοι· τὸ δ’ ἴδιον ἑκάστου σώµατος χωρὶς τούτων ἐστί, διὸ καὶ τὴν ἐνέργειαν ἐξαίρετον ἢ τἆλλα κέκτηται.

6.8.24. κατὰ µὲν γὰρ τὸ κοινὸν ἀνάγκη δήπου καὶ τὴν ἐνέργειαν εἶναι κοινήν· οὐ γὰρ οἷόν τε παρὰ τοὺς τόπους τοῦ σώµατος ὑπαλλάττεσθαι φλεβὸς ἢ ἀρτηρίας ἢ νεύρου τὴν ἐνέργειαν, ἀλλ’ ἄν τε κατὰ τὴν πτέρναν ἄν τε κατὰ τὸν ἐγκέφαλον ἀρτηρίαν ἐννοήσῃς, εὐθὺς αὐτῇ συνεπινοήσεις τὴν κοινὴν ἁπασῶν ἀρτηριῶν ἐνέργειαν· ὡσαύτως δὲ καὶ νεύρῳ καὶ φλεβὶ καὶ ὀστῷ καὶ χόνδρῳ καὶ ὑµένι καὶ συνδέσµῳ καὶ πιµελῇ· κατὰ δὲ τὸ ἴδιον εἶδος ἑκάστηςοὐσίας ἰδίαν ἀναγκαῖον εἶναι τὴν ἐνέργειαν.

6.8.25. οἷον γάρ ἐστι τὸ τοῦ πνεύµονος σῶµα κατὰ τὴν οὐσίαν οὐκ ἂν